Του Παούνη Θ. Νικόλαου* – Βαλκανιολόγου, Διεθνολόγου. Το κείμενο δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 2018 και αποτελεί άποψη του συγγραφέα
Αναμφίβολα η κρίση των Ιμίων, υπήρξε γεγονός μείζονος σημασίας στις διακρατικές σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Στην κρίση η οποία ξέσπασε τον Ιανουάριο του 1996, η «Τουρκία διέβη τον Ρουβίκωνα», καθότι σημειώθηκε περιστατικό αποβάσεως σε ελληνικό έδαφος. Σκοπός του παρόντος κειμένου είναι να επικεντρωθεί αποκλειστικά στη σύγκριση των αντιπαρατιθέμενων στρατιωτικών δυνάμεων, (στοιχείων «σκληρής ισχύος hard power»), χρησιμοποιώντας συγκριτικούς πίνακες οπλικών συστημάτων, και αναλύοντας τον πιθανό τρόπο διεξαγωγής των πιθανών πολεμικών αποστολών, βάσει των καταγεγραμμένων γεγονότων
Κρίθηκε χρήσιμο να συμπεριληφθεί ένα σύντομο ιστορικό της κρίσης, καθώς επίσης να αναλυθεί και το ισχύων νομικό καθεστώς. Μετά την κρίση των βραχονησίδων, στην Ελλάδα αναπτύχθηκε η φημολογία και η πεποίθηση περί εθνικού στρατιωτικού πλεονεκτήματος, του οποίου δεν υπήρξε κατάλληλη εκμετάλλευση από την τότε ελληνική κυβέρνηση. Μέσω του ανά χείρας κειμένου δεικνύεται ότι ο εν λόγω ισχυρισμός ήταν εξωπραγματικός, τόσο σε τοπικό όσο και σε ευρύτερο επίπεδο αντιπαράθεσης. Συνέπεια του τρόπου χειρισμού της κρίσης ήταν η περίφημη «Θεωρία των Φαιών Ζωνών» (Buffer Zones), προσθέτοντας επιπλέον πεδία διαφορών στην κατεύθυνση αμφισβήτησης της κυριότητας δεκάδων νησίδων και βραχονησίδων στο Αιγαίο.
Ι. Στοχοθεσία
Σκοπός του παρόντος κειμένου είναι να επικεντρωθεί αποκλειστικά στη σύγκριση των αντιπαρατιθέμενων στρατιωτικών δυνάμεων, γνωστών και ως στοιχείων «σκληρής ισχύος/ hard power» (σύμφωνα με την άποψη του J.Nye, περί της «διττής φύσης» της ισχύος), χρησιμοποιώντας συγκριτικούς πίνακες οπλικών συστημάτων, προβαίνοντας σε επιγραμματική αναφορά τεχνικών λεπτομερειών, και αναλύοντας τον πιθανό τρόπο διεξαγωγής των αεροπορικών αποστολών (καθότι θεωρούνται οι πλέον κρίσιμες), βάσει των καταγεγραμμένων γεγονότων στη διάρκεια της κρίσης των Ιμίων. Ωστόσο κρίθηκε χρήσιμο να συμπεριληφθεί ένα σύντομο ιστορικό των γεγονότων της κρίσης, καθώς επίσης και το ισχύων νομικό καθεστώς.
Μετά την κρίση των βραχονησίδων, στην Ελλάδα αναπτύχθηκε η φημολογία και η πεποίθηση περί εθνικού στρατιωτικού πλεονεκτήματος, το οποίο και δεν εκμεταλλεύθηκε καταλλήλως η τότε ελληνική κυβέρνηση του Κ. Σημίτη. Μέσω του ανά χείρας κειμένου δεικνύεται ότι ο εν λόγω ισχυρισμός ήταν εξωπραγματικός, τόσο σε τοπικό όσο και σε ευρύτερο επίπεδο αντιπαράθεσης. Συνέπεια του τρόπου χειρισμού της κρίσης ήταν η περίφημη «Θεωρία των Φαιών Ζωνών» (Buffer Zones), προσθέτοντας επιπλέον πεδία διαφορών στην κατεύθυνση αμφισβήτησης της κυριότητας δεκάδων νησίδων και βραχονησίδων στο Αιγαίο.
ΙΙ. Το Νομικό Καθεστώς των Ιμίων
Τα Ίμια ή Λιμνιά («Kardak» για την Τουρκία) αποτελούνται από ένα σύμπλεγμα δύο νησιών πλησίον της Ψερίμου (Δωδεκάνησα), ενώ απέχουν από τα τουρκικά παράλια περίπου 3,6 ναυτικά μίλια. Η δυτική νησίδα αφορά έναν γεωλογικό σχηματισμό εκτάσεως 25 στρεμμάτων (μεγάλη Ίμια), και αντίστοιχα η ανατολική 14 στρεμμάτων (μικρή Ίμια). Τα δυο νησιά ήταν ακατοίκητα, και φιλοξενούσαν μερικά αιγοπρόβατα του Καλύμνιου Αντώνη Βεζυρόπουλου.
Πρωτίστως τα δύο νησιά διέπονται από τον ορισμό περί νήσων που είχε δώσει η Σύμβαση της Γενεύης του 1958 για την «Χωρική Θάλασσα και τη Συνορεύουσα Ζώνη» (Convention on the Territorial Sea and the Contiguous Zone).
Μετά τον τερματισμό του ιταλοτουρκικού πολέμου γνωστού και ως «Πολέμου της Τριπολίτιδας» (1911-1912), τα Δωδεκάνησα περιήλθαν υπό ιταλική κτήση. Η Κεμαλική Τουρκία αναγνώρισε την ιταλική κυριαρχία στα Δωδεκάνησα με το Άρθρο 15 της Συνθήκης της Λωζάννης. Παράλληλα αναγνωρίζονταν η τουρκική κυριαρχία στο σύνολο των νησίδων που απείχαν τρία ναυτικά μίλια από τα μικρασιατικά παράλια (Άρθρο 12), συνεπώς τα Ίμια εξαιρούνταν. Το ιταλοτουρκικό πρωτόκολλο της 28ης Δεκεμβρίου 1932, καθόρισε λεπτομερώς τα θαλάσσια σύνορα στα Δωδεκάνησα, και γίνεται συγκεκριμένη μνεία στο «μέσον μεταξύ των νησιών Λιμνιά και Cavus adasi» ως το 30ο σημείο καθορισμού της συνοριακής γραμμής μεταξύ των δύο χωρών.
Με τη Συνθήκη των Παρισσίων του 1947 τα Δωδεκάνησα (ως νησιωτικό σύμπλεγμα) ενσωματώθηκαν στην ελληνική επικράτεια, ενώ το Άρθρο 14 διευκρίνιζε πως ίσχυαν οι οριογραμμές που καθορίστηκαν από τις προαναφερθείσες συμφωνίες. Η Σύμβαση της Βιέννης (1969), η οποία κωδικοποίησε τους εθιμικούς κανόνες περί Δικαίου των Συνθηκών, αποκλείει την περίπτωση λήξης Συνθήκης ή τη δυνατότητα αποχώρησης μέρους της, εφόσον καθορίζεται μεθοριακή γραμμή.
Πέραν της ανάγνωσης των διατάξεων του Δημοσίου Διεθνούς Δικαίου, η Τουρκία αναγνώριζε την ελληνική κυριότητα των νησίδων (μέχρι τις 29 Δεκεμβρίου 1995), καθότι πλήθος τοπογραφικών χαρτών των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων, εμφάνιζαν της νησίδες ως ελληνικές.
H Τουρκία αμφισβήτησε την κυριότητα των βραχονησίδων με ρηματική διακοίνωση που εξέδωσε στις 29 Δεκεμβρίου 1995, αναφέροντας ότι είναι εγγεγραμμένες στο κτηματολόγιο της Νομαρχίας της Muğla. Η Τουρκία δεν θεωρεί ότι τα Ίμια είναι νησιά αλλά «βράχοι», συνεπώς καθότι τα διεθνή κείμενα έχουν καθορίσει το καθεστώς των νήσων που κατονομάζονται ρητώς, οι περιπτώσεις νησίδων όπως τα Ίμια, οι Καλόγεροι, η Ζουράφα, η Παναγιά κ.α, δεν εμπίπτουν στις διατάξεις των προλεγομένων κειμένων. Οι βραχονησίδες αυτές έχουν απροσδιόριστη κυριαρχία (γκρίζες ζώνες). Επιπλέον το Türk Dışişleri Bakanlığı, υποστήριξε ότι το Ιταλο-τουρκικό πρωτόκολλο του 1932 δεν ίσχυε, διότι δεν πρωτοκολλήθηκε στη Γραμματεία της Κοινωνίας των Εθνών. Δηλαδή η Τουρκία αμφισβήτησε το σύνολο της ελληνοτουρκικής οριογραμμής στα Δωδεκάνησα.
Η Ελλάδα απέρριψε τους τουρκικούς ισχυρισμούς με απαντητική ρηματική διακοίνωση που εξέδωσε στις 9 Ιανουαρίου 1996. Η ανάρτηση Πρωτοκόλλων στη Γραμματεία της Κ.τ.Ε. δεν κρίνονταν απαραίτητη βάσει των σχετικών αποφάσεων της 1ης Συνέλευσης της Επιτροπής του εν λόγω διεθνούς οργανισμού (05/09/1921). Επομένως το Ιταλο-τουρκικό πρωτόκολλο ισχύει, «λειτουργεί» δε συμπληρωματικά, ως προς τη Συμφωνία για τη νήσο Μεγίστη (4 Ιανουαρίου 1932).
https://flight.com.gr/imia-tactical-analysis/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου