Ο ΧΑΡΤΗΣ ΤΗΣ ΚΩ ΤΟΥ ΠΙΡΙ ΡΕΙΣ. ΠΩΣ ΗΤΑΝ ΤΟ ΝΗΣΙ ΤΟΝ 16ο ΑΙΩΝΑ.

‎Kostas Kojiopoulos‎ 

Φωτογραφία χάρτη του Πιρη Ρέϊ για την Κω από το Walters Art Museum Illuminated Manuscripts. The island of Cos (Stancho, İstanköy) off the Anatolian coast in the eastern Aegean Sea from Book on Navigation, Walters Art Museum Ms. W.658, fol. 95a | by Walters Art Museum Illuminated Manuscripts.

Ο διάσημος Οθωμανός ναύαρχος και κουρσάρος Πίρι Ρέις (Pîrî Reis,1470-1554), υπήρξε μεγάλος γεωγράφος, είναι ο συγγραφέας μιας λεπτομερούς μελέτης για τη Μεσόγειο με τίτλο Κιτάμπ Μπαχρίγιε δηλαδή «το βιβλίο της θάλασσας». Λίγο πριν την Οθωμανική κατάκτηση το 1521 μας παρέδωσε μια πολύτιμη περιγραφή του νησιού με σημαντικές και αξιόπιστες πληροφορίες: Στο εδάφιο 29. (110b -111b) – αναφέρεται στο νησί της Κω.

Από το βιβλίο: Ο Πιρί Ρέις 1465-1553 Χαρτογραφεί Το Αιγαίο. Του Δ. Λούπη (1999). σ. 249 – 252. Υπ. 89, σ. 43. Ο Burski αναφέρει ότι από την μητέρα του έχει ελληνική ή φράγκικη καταγωγή.

ΠΩΣ ΕΙΔΕ ΤΟ ΝΗΣΙ Ο ΠΙΡΙ ΡΕΙΣ ΤΟΝ 16ο ΑΙΩΝΑ

Η Κως (Istanköy) είναι και ορεινός και πεδινός τόπος. Υπάρχουν πολλές ωραίες τοποθεσίες. Οι άπιστοι αποκαλούν το νησί Λόνκου, που σημαίνει «μακρύς». Και πραγματικά είναι ένα μακρόστενο νησί. Η περιφέρεια του είναι εβδομήντα περίπου μίλια. Υπάρχουν τέσ­σερα γερά κάστρα. Το πρώτο λέγεται Νάριντσε (η πόλη της Κω).Χτίστηκε στα βορειοανατολικά του νησιού απέναντι από την Ανατολία. Από το κάστρο ως τις ακτές της Ανατολίας είναι έξι μίλια. Το κάστρο φτιάχτηκε πάνω σε μια επίπεδη χαμηλή τοποθε­σία. Έσκαψαν σ’ ένα μέρος και το’ καναν λιμάνι. Μπαίνουν πολύ μικρά πλοία, ενώ επει­δή υπάρχουν αμμούδες δεν αράζουν οι γαλέρες. Και τα καΐκια μπαίνουν. Στις ακτές του λιμανιού υπάρχουν ωραία αμπέλια, περιβόλια και πηγάδια, καθώς και άφθονα πορτο­κάλια, λεμόνια και άλλα φρούτα. Το δεύτερο κάστρο λέγεται Αντιμάχι (Αντιμάχεια). Χτίστηκε νότια του νησιού πάνω στο γκρεμό. Το τρίτο κάστρο λέγεται Κίφελος (Κέφαλος) κι είναι χτισμένο σε ύψωμα κατά τα νοτιοδυτικά. Το τέταρτο κάστρο λέγε­ται Μπίλι (Πυλί)και βρίσκεται στα βόρεια του νησιού. Εκτός από αυτό, εμπρός από την πόλη της Κω, δεν υπάρχει άλλο καλό αραξοβόλι. Εμπρός της μπορούν να αράξουν δια­κόσια με τριακόσια πλοία. Δυο μίλια περίπου βορειοδυτικά υπάρχει ένα χαμηλό αμμώ­δες ακρωτήρι, που είναι και αραξοβόλι. Τα νερά, όμως, στις τρεις πλευρές του ακρω­τηρίου είναι ρηχά. Πρέπει να κινούνται κάπως προς τα ανοιχτά. Από τα βορειοδυτικά του ακρωτηρίου κατά τα δυτικά τα νερά προσφέρουν καλό αραξοβόλι. Υπάρχει, όμως, μια αμμούδα που πρέπει να την προσέχουν. Η στεριά στις ακτές είναι χαμηλή πεδιάδα. Είναι ωραία μέρη και τα νερά κατάλληλα για να αράζουν τις μέρες που φυσούν νότιοι άνεμοι. Νοτιοδυτικά υπάρχει ένα ψηλό βουνό, που από μακριά μοιάζει με νησί. Ανάμεσα στα βουνά, όμως, υπάρχουν πεδιάδες. Γι’ αυτό πολλοί σκέφτονται πως πρό­κειται για νησί. Δεν είναι έτσι. Πρόκειται για ένα μόνο νησί. Περνώντας αυτές τις πεδιάδες και φτάνοντας κοντά στο μεγάλο βουνό υπάρχει το κάστρο Αντιμάχεια που βρίσκεται χτισμένο ψηλά πάνω από τη θάλασσα. Απέναντι του δέκα μίλια μακριά υπάρχει το νησί Ιντζιρλί(Νίσυρος). Μεταξύ τους βρίσκεται το μακρόστενο νησάκι Σακάρτζαλαρ (Γιαλί). Το λιμανάκι του βρίσκεται στα νότια. Νοτιοδυτικά του νησιού υπάρχει αμμούδα, ενώ βορειοανατολικά546ένα στρόγγυλο νησί, το Καλγιούρα (Καλό­γερος).Εδώ παλιά κατοικούσαν μοναχοί. Είκοσι μίλια βορειοανατολικά του υπάρχει ένα ακρωτήρι στα νοτιοανατολικά της Κω. Τα νερά γύρω του προσφέρουν καλό αρα­ξοβόλι. Είναι ωραία χαμηλά μέρη. Πιο κάτω έξι μίλια μακριά υπάρχει η πόλη της Κω. Από δω ως το κάστρο της Αλικαρνασσού είναι δέκα οχτώ μίλια. Σε τούτη την πορεία βρίσκονται δυο νησάκια εμπρός από το κάστρο Ασιούτ (Ισήνη, Ίασος). Τα μεγάλα πλοία περνούν ανά­μεσα στα νησάκια. Εμπρός από το Ασιούτ υπάρχει άλλο ένα νησάκι. Τα νερά είναι ρηχά ανάμεσα σ’αυτό και τις ακτές της Ανατολίας. Τα καΐκια δεν περνούν από τα στενά μεταξύ του νησιού Σιγίρ (Κατσικονήσι) που βρίσκεται κοντά στο κάστρο της Αλικαρνασσού. Πρέπει να αποφεύγει κανείς αυτό το μέρος.