Ο ΛΙΝΟΠΟΤΗΣ ΚΑΙ Ο ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΑΥΛΟΥ

‎Kostas Kojiopoulos‎ 

Η προσπάθεια των Ιταλών να εξάγουν το πλεονάζον γεωργικό δυναμικό της μητρόπολης και συγχρόνως να αλλοιώσουν τη σύνθεση του πληθυσμού των Δωδεκανήσων είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία των δύο γεωργικών χωριών στην Κω, στο Λινοπότη και τη Λάμπη. Το συγκρότημα κατασκευάστηκε μετά την εξυγίανση των εδαφών, που έγιναν με αναγκαστικές απαλλοτριώσεις.Συνολικά απαλλοτριώθηκαν 468 ιδιοκτησίες, 248 στα διοικητικά όρια του Ασφενδιού και 220 στο Πυλί. Από αυτές οι 442 ήταν μερίδες Γαιών (χωράφια και αμπέλια) και οι 26 οικοδομών Εξοχής (αγροικίες, εξοχικά, μύλοι).

Κατασκευάστηκαν εγγειοβελτιωτικά και υδραυλικά έργα και μεταφέρθηκαν έποικοι από την περιοχή της Φλωρεντίας. Οι απαλλοτριώσεις άρχισαν το 1936 την περίοδο του κυβερνήτη Μ. Lago. Οι κατασκευές τελείωσαν το 1938 επί κυβερνήτη C.M. De Vecchi και τα εγκαίνια έγιναν στις 21/4/1938, πριν ακόμη ολοκληρωθούν τα εγγειοβελτιωτικά έργα. Στα εύφορα αυτά εδάφη δημιουργήθηκε ο οικισμός. Το αρχικό του όνομα ήταν Villaggio Rurale Anguillara (1936), αργότερα όμως άλλαξε δύο ονόματα, Vittoria(από το 1938), Vittorio Egeo(από το 1939).
Το διοικητικό του κέντρο αποτελούνταν από το συγκρότημα, όπου υπήρχε το κεντρικό κτήριο με δύο πτέρυγες, δεξιά και αριστερά του. Στην αριστερή πτέρυγα υπήρχε το σχολείο και οι αποθήκες. Στο κεντρικό κτήριο ήταν το Δημαρχείο, τα γραφεία του Φασιστικού Κόμματος (Fascio), το γραφείο της παραστρατιωτικής οργάνωσης M.V.S.N. και της νεολαιίστικης φασιστικής οργάνωσης Balilla. Στη δεξιά πτέρυγα το πανδοχείο, το κατάστημα τροφίμων και ψιλικών, το λογιστήριο και το διώροφο κτήριο της Αστυνομίας, που βρισκόταν στην είσοδο του συγκροτήματος προς τον επαρχιακό δρόμο, όπως και σήμερα.
Δυτικά του κεντρικού συγκροτήματος κατασκευάστηκε η εκκλησία του San Paolo, ο καθολικός ναός του Αγ. Παύλου ήταν μια τρίκλιτη Βασιλική, που δίπλα της είχε την κατοικία του εφημέριου, το πρεσβυτέριο. Αρχιτέκτονας ήταν ο Rodolfo Petracco. Η κατασκευή άρχισε το 1938 (εταιρεία του Dom. Pellizzi). Δίπλα της βρίσκεται η δεξαμενή και το σπίτι του διευθυντή της αποικίας. Γύρω απ’ αυτό το συγκρότημα προγραμματίστηκαν 49 κατοικίες για τους εποίκους, αλλά τελικά κατασκευάστηκαν περίπου 25.
Τον Οκτώβριο του 1943, μετά τη γερμανική κατάληψη της Κω, εδώ, στις αποθήκες, φυλάκισαν οι Γερμανοί τους πάνω από 100 αιχμάλωτους Ιταλούς αξιωματικούς. Εν συνεχεία τους οδήγησαν σε περιοχή νότια της Αλυκής και τους εκτέλεσαν. Αυτό έμεινε στην ιστορία ως η «εκτέλεση στο Λινοπότη»‧ ένα άλλο αποτρόπαιο και ατιμώρητο έγκλημα των Γερμανών.
Μετά την Ενσωμάτωση τα κτήματα επιστράφηκαν (1955) στους Έλληνες ιδιοκτήτες τους. Στο κεντρικό συγκρότημα το 1949 δημιουργήθηκε η πρακτική Τεχνική Σχολή και αργότερα η πρακτική Γεωργοτεχνική Σχολή (Βασιλικόν Εθνικόν Ίδρυμα) μέχρι το 1968, ενώ στη συνέχεια και μέχρι το 2005 λειτούργησε ως στρατόπεδο. Σήμερα δυστυχώς έχει αφεθεί εγκαταλελειμμένο να καταστρέφεται.
Όπως όλοι οι πρώην καθολικοί ναοί μετατράπηκαν σε ορθοδόξους, έτσι και η πρώην εκκλησία του San Paolo έγινε ορθόδοξη και ονομάστηκε Ιερός Ναός Αγίου Παύλου. Ανατολικά του ολοκληρώθηκε το 2013 ο Ιερός Ναός του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, το Βαπτιστήριο. Ένα τοιχίο διαχώρισε το χώρο των ναών από το υπόλοιπο συγκρότημα. Σήμερα είναι το μόνο ζωντανό κύτταρο στο χώρο του συγκροτήματος.