Μετά την κατάληψη της Αλβανίας, τον Απρίλιο του 1939, από τη φασιστική Ιταλία, η στρατηγική κατάσταση στον ελληνικό χώρο ανατράπηκε.
Η στρατηγική ιδέα “Μόνοι εναντίον των Βουλγάρων μόνων με την πρωτοβουλία του πολέμου στους Βουλγάρους”, που υπήρχε μέχρι τότε έπαψε να ισχύει.
Έτσι το Ελληνικό Γενικό Στρατηγείο προβαίνει στην εκπόνηση του πολεμικού σχεδίου ΙΒ, για να αντιμετωπιστούν δύο πλέον αντίπαλοι (Ιταλία και Βουλγαρία),που ενδεχόμενα θα ενεργούσαν ταυτόχρονα κατά της Ελλάδας και στη σύνταξη των παραλλαγών του ΙΒα και ΙΒβ.
Λεπτομερέστερα:
Το σχέδιο ΙΒ κάλυπτε τον κορμό της
Ελλάδας με αμυντική τοποθεσία τη γραμμή Αλιάκμονας-
Βενέτικος – Ζυγός Μετσόβου – ‘Άραχθος (γραμμή ΙΒ).
Το σχέδιο ΙΒα κάλυπτε όλο το εθνικό
έδαφος με αμυντική τοποθεσία τη γραμμή σχεδόν των
συνόρων (γραμμή ΙΒα).
Το σχέδιο ΙΒβ κάλυπτε το μεγαλύτερο
μέρος του εθνικού εδάφους με αμυντική τοποθεσία μια
ενδιάμεση γραμμή μεταξύ των δύο προηγούμενων τοποθεσιών (γραμμή ΙΒβ).
Με βάση τα σχέδια αυτά τα Δ’ και Ε’ Σώματα Στρατού , που είχαν την έδρα τους στην Καβάλα και την Αλεξανδρούπολη αντίστοιχα, θα αντιμετώπιζαν τη _Βουλγάρικη απειλή ενώ την απειλή της Ιταλίας από την Αλβανία θα αντιμετώπιζε στο χώρο της Δυτικής Μακεδονίας το Τμήμα Στρατιάς Δυτικής Μακεδονίας (ΤΣΔΜ) που είχε έδρα την Κοζάνη με τα Β και Γ Σώματα Στρατού εδρεύοντα στη Λάρισα και τη Θεσσαλονίκη αντίστοιχα και στο χώρο της Ηπείρου η ενισχυμένη VIII Μεραρχία Πεζικού με έδρα τα Ιωάννινα, ενώ στον ενδιάμεσο χώρο της Πίνδου σαν σύνδεσμος των θεάτρων επιχειρήσεων Δυτικής Μακεδονίας και Ηπείρου ενεργούσε υπό το ΤΣΔΜ το Απόσπασμα Πίνδου με έδρα το Εφταχώρι
Η επίδοση του ιταλικού τελεσιγράφου έγινε την 03.00 της 28/10/1940.από το βιβλίο – ημερολόγιο το οποίο εξεδόθη μετά από τον πόλεμο, του Εμμανουέλλε Γκρατσι υπό τον τίτλο ” Μέρες Διπλωματίας ” , εις το κεφάλαιο περί Ελλάδος ,διαβάζουμε:
”Περίπου στις 02.50 της 28/10/1940,συνεπιβαινοντες σε οχήματος, που έφερε τα διακριτικά του ιταλικού διπλωματικού σώματος, ο επίσημος ιταλός διερμηνέας, ο στρατιωτικός ακόλουθος(οδηγός του οχήματος) και εγώ, πήραμε κατεύθυνση προς την εις Κηφισιά βρισκόμενη πρωθυπουργική κατοικία. αφού ο διερμηνέας και ο στρατιωτικός ακόλουθος είπαν προς τον χωροφύλακα-φρουρό τον λόγο της επισκέψεως, ότι δηλαδή είναι μεγάλη η ανάγκη ο πρέσβης της Ιταλίας να δει τον πρόεδρο της κυβερνήσεως, ο χωροφύλακας – φρουρός ειδοποίησε μέσα στο το σπίτι τον Ιωάννη Μεταξά.
Μετά από ένα περίπου δεκάλεπτο εμφανίστηκε ο πρόεδρος της κυβερνήσεως και κατόπιν των σχετικών τυπικών φιλοφρονήσεων, με οδήγησε σε ένα δωμάτιο το οποιο μάλλον χρησιμοποιουσε σαν γραφείο. Εκεί μιλώντας γαλλικά ( αν και είχε υποψιαστεί τι συνέβαινε) μου ζήτησε να του πω τον λόγο της ξαφνικής αυτής επισκέψεως στις 03.00 το πρωί.Χωρίς κανένα άλλο λόγο του έδωσα το πολυσέλιδο δακτυλογραφημένο έγγραφο. Ήταν το τελεσίγραφο.
– Κύριε Πρωθυπουργέ ! Από μέρους της Ιταλικής κυβερνήσεως.
Ο Ιωάννης Μεταξάς ελαβε, πληρης συγκινήσεως, το έγγραφο που προανέφερα και προέβη εις την αναγνωσιν του. Κατά την διάρκεια αυτής της ανάγνωσης είδα από τα μάτια του κάποια δάκρυα τα οποία με τρόπον κάλυψε. Τελειώνοντας την ανάγνωση μου είπε :
– Ποτέ εις την στρατιωτική η την πολιτική μου ζωή δεν διάβασα τέτοιου αισχιστου βαθμού έγγραφο, στερημένου αλήθειας, πλήρους εμπάθειας, που μόνον ένας ανιστόρητος θα μπορούσε να γράψει. λοιπόν ομιλούμε σχετικώς περί καταστάσεως πόλεμου. – Κύριε πρωθυπουργέ δεν είναι απαραιτήτως κατάσταση πολεμου. η κυβέρνησης της Ιταλίας πιστεύει ότι η Ελλάς θα προβεί εις την πλήρη αναγνωρισι των όρων και ότι θα παραδώσει τις θέσεις οι οποίες ζητούνται.
– Και ποια είναι αυτά τα στρατηγικά σημεία τα οποία ζητά η Ιταλία?
– Δεν βρίσκομαι σε θέση να σας ενημερώσω κ πρωθυπουργέ γιατί από την Ρώμη τίποτα δεν μου ανεφερθικε. Το μόνο που μου τονιστηκε είναι ότι ώρα λήξεως του παρόντος τελεσιγράφου η 06.00 ώρα της 28/10/1940.
– Εν πάση περιπτώσει η διακοινώσεις αυτή αποτελεί κήρυξης πολέμου.
– Όχι κύριε πρωθυπουργέ! είναι απλώς ένα τελεσίγραφο.
– Ισοδύναμο προς πόλεμο ως ειπον προς υμάς κ πρεσβευτα.
Τέλος σηκώθηκε από την θέση του και μου υπέδειξε με αυτόν τον τρόπο ότι η συνομιλία μας είχε λάβει τέλος.
– Αντίο σας κ πρέσβη. Aπό τις 06.00 πρωινής λοιπόν.
– Κ α λ ω ς .
Υποκλίθηκα με τον βαθύτερο σεβασμό ενώπιον του γέροντος στρατηγού- πρωθυπουργού που από την πρώτη στιγμή διαλεξεν τον δρόμο της θυσίας από τον δρόμο της ατίμωσης για τον λαό του.
Μετά την συνάντηση με τον Ιταλό πρέσβη ο πόλεμος ουσιαστικά είχε αρχίσει
Ο Ιωαν. Μεταξάς ενήργησε ως εξής:
Τηλεφωνεί στο Βασιλιά Γεώργιο β’ και τον ενημερώνει σχετικά.
Ειδοποιείται το υπουργείο ναυτικού και αφού τίθεται εις πολεμικό συναγερμό, όλος ο στόλος βρίσκεται «υπ’ ατμόν» για κάθε ενδεχόμενο.
Ειδοποιείται ο λόρδος Παλαιρετ, Βρετανός πρέσβης, περί των νυκτερινών εξελίξεων και αυτός από την μεριά του ενημερώνει την βρετανική κυβερνηση στο Λονδίνο.
Ειδοποιούνται και αφού ενημερώνονται οι Έλληνες πρέσβεις στην Άγκυρα και Βελιγράδι με την σειρά τους ενημερώνουν τις κυβερνήσεις Τουρκίας και Γιουγκοσλαβίας .
Ο Ιωάννης Μεταξάς θα ενημερώσει και τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος Χρύσανθο και θα τον παρακαλέσει να ευλογήσει ” όπλα τα ιερά” εν όψει του τιτάνιου αγώνα που άρχιζε…
Την 04.30 πρωινή της 28/Οκτ/1940,συνερχεται παρουσία του Βασιλέως Γεωργίου β’ και του διάδοχου πρίγκιπα Παύλου το πρώτο πολεμικό συμβούλιο. Στο ανωτέρω συμβούλιο λόγω της παρουσίας του εκεί, προήδρευσε ο Βασιλιάς. Ο Ιωαν. Μεταξάς αναφέρθηκε παρουσία όλων λεπτομερώς για τα δραματικά γεγονότα της νύκτας. Το συμβούλιο προέβη εις τις εξης αποφασεις:
Ψηφιζει, αποδεχεται και υπογραφει.
Τα διαταγματα γενικης επιστρατευσεως του κατα ξηρά, θάλασσα και αέρα ελληνικού στρατού.
Ευρισκόμενης της χώρας σε πολεμική πλέον περίοδο αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων αναλάμβανε ο Βασιλιάς Γεώργιος β’.
Αρχιστράτηγος ανελάμβανε ο μέχρι τότε α/γ.ε.ς αντιστράτηγος Παπάγος Αλέξανδρος.
Ολόκληρος η ελληνική επικράτεια κηρύσσεται σε καταστασι πολιορκίας.
Αναβάλλονται επ’ αόριστον οι πληρωμές χρεών και λοιπών άλλων πληρωμών.
Η Ελλάς δηλαδή εισηρχετε εις το δικαιοστάσιο της 28/10/1940.
Αναλόγως της περιφέρειας επιστρατεύτηκαν βάσει του ισχύοντος σχεδίου επιστρατεύσεως δέκα πέντε(15) έως είκοσι τρεις (23) ηλικίες. Η επιστράτευση έγινε με τέτοια τάξη ώστε την έκτη μέρα από την έναρξη του πόλεμου( 02/11/1940), να είναι έτοιμες:
Δέκα πέντε(15) μεραρχίες πεζικού,
Μια(1) μεραρχία ιππικού,
Τέσσερις(4) ταξιαρχίες ,πεζικού.
Συγκεκριμένα συγκροτήθηκαν και επιστρατεύθηκαν πλήρως:
Στην Αττική – Πελοπόννησο – Εύβοια οι II-III-IV μεραρχίες πεζικού και η 3η ταξιαρχία πεζικού Χαλκίδας.
Στην Κεντρική Μακεδονία επιστρατεύθηκαν οι VI-X-XI-XVII μεραρχίες πεζικού καθώς και η I μεραρχία ιππικού.
Στην Θεσσαλία και Δυτ. Μακεδονία επιστρατεύθηκαν οι I-IX μεραρχίες πεζικού καθώς και αι 4η-5η-15η ταξιαρχίες πεζικού.
Στην Ανατ. Μακεδονία και τον νομό Ξάνθης επιστρατεύθηκαν οι XVI-XIV μεραρχίες πεζικού.
Στην Δυτ. Θράκη επιστρατεύθηκαν οι XII και XII μεραρχίες πεζικού.
Στην Ήπειρο είχαν προεπιστρατευθει η VIII μεραρχία πεζικού και το απόσπασμα Πίνδου.
Στην Κρήτη επιστρατεύεται η V μεραρχία πεζικού η γνωστή μεραρχία Κρητών.
Το Ιταλικό πολεμικό σχέδιο προέβλεπε:
Σε πρώτο στάδιο, ισχυρή και «αιφνιδιαστική επιθετική» ενέργεια προς κατάληψη της Ηπείρου εκμηδένιση των εκεί ελληνικών δυνάμεων με ταυτόχρονες αποβατικές ενέργειες προς κατάληψη της Κέρκυρας και άλλων νησιών του Ιονίου.
Σε δεύτερο στάδιο συνέχιση των χερσαίων επιθετικών ενεργειών προς κατάληψη της Δυτικής Μακεδονίας.
Σε τρίτο στάδιο ταχεία προέλαση προς Θεσσαλονίκη και Αθήνα με νέες δυνάμεις που θα αποβιβάζονταν στα ηπειρωτικά παράλια και τα νησιά προς κατάληψη ολόκληρης της χώρας.
Το σχέδιο επιχειρήσεων της Ανώτατης Διοίκησης των Ιταλικών Δυνάμεων Αλβανίας πρόβλεπε:
Σε πρώτη περίοδο τήρηση αμυντικής στάσεως από το XXVIου Σώματος Στρατού στην περιοχή ανατολικά της Κορυτσάς και επιθετικές ενέργειες του XXVου Σώματος Στρατού και μητροπολιτικών ναυτικών δυνάμεων προς κατάληψη της Ηπείρου και της Κέρκυρας.
Σε δεύτερη περίοδο επιθετικές ενέργειες του XXVIου Σώματος Στρατού προς κατάληψη της κοιλάδας του Αλιάκμονα και της Θεσσαλονίκης και συνέχιση “της προσπάθείας του XXVου Σώματος Στρατού από Άρτα προς Αθήνα και απο Βετσόβου προς τη θεσσαλική πεδιάδα. Ειδικότερα το Χερσαίο Σχέδιο Επιχειρήσεων της πρώτης περιόδου κατά Ηπείρου και Πίνδου:
Προέβλεπε επιθετικές ενέργειες κατά της ελληνικής αμυντικής διατάξεως στην τοποθεσία ΠΙΝΔΟΣ – ΕΛΑΙΑ -ΚΑΛΑΜΑΣ με κύρια προσπάθεια στον άξονα ελληνοαλβανικά σύνορα – Ιωάννινα – Άρτα προς διάρρηξη της στενωπού της Ελαιας εντός των τεσσάρων πρώτων ημερών και εκμετάλλευση προς κατάληψη των Ιωαννίνων και Άρτας με ταυτόχρονο υπερκερωτικό ελιγμό “εν είδει λαβίδος κατά τα άκρα” και στις κατευθύνσεις ελληνοαλβανικά σύνορα-Μέτσοβο και ελληνοαλβανικά σύνορα – Φιλιππιάδα, ενώ από της καταλήψεως του κάτω ρου του Καλαμά, πιθανώς, και επί της συγκλινούσης κατευθύνσεως κάτω ρους Καλαμά-Ιωάννινα και με κάλυψη πλευρών του μεν βόρειου με ενεργητική αμυντική στάση των δυνάμεων Κορυτσάς του δε δυτικού με το στόλο και πιθανή κατάληψη της Κέρκυρας.
Στήριζε την επιτυχία του στην αιφνιδιαστική εισβολή με τα ταχυκίνητα μέσα πριν τελειώσει η επιστράτευση, συγκέντρωση και προώθηση του ελληνικού στρατού καθώς και στην ευρεία χρησιμοποίηση της αεροπορίας που θα βομβάρδιζε τόσο την αμυντική τοποθεσία όσο και τις κυριότερες πόλεις και κόμβους συγκοινωνιών προκειμένου να παραλύσει το σχέδιο συγκεντρώσεως των ελληνικών δυνάμεων.
Για την υλοποίηση αυτού του σχεδίου δόθηκαν οι ακόλουθες αποστολές:
Στην 3η Μεραρχία Αλπινιστών “Τζούλια”, να εξασφαλίσει ευρεία κάλυψη του αριστερού της και να επιτεθεί κατά της τοποθεσίας της Πίνδου κινούμενη δια των δύο συγκροτημάτων της επί των ορεινών κατευθύνσεων Σταυρός – Φούρκα – Σαμαρίνα – Βωβούσα – Μέτσοβο και Γκόλιο – δυτικός Σμόλικας – Δίστρατο – Βωβούσα – Μέτσοβο, να καταλάβει την περιοχή του Μετσόβου για να παρεμποδίσει τη διαφυγή των ελληνικών δυνάμεων της Ηπείρου προς τα Ανατολικά και να απαγορέψει ενδεχόμενη κίνηση ελληνικών ενισχύσεων από τη Δυτική Μακεδονία και τη Θεσσαλία προς την Ήπειρο.
Στην 23η Μεραρχία Πεζικού “Φερράρα” ενισχυμένη με τμήματα της 131 Τ/Θ Μεραρχίας «Κενταύρων» να κινηθεί επιθετικά δια των τεσσάρων φαλαγγών της επί των κατευθύνσεων Λεσκοβίκι – Μέρτζανη – Καλπάκι, Δρυμάδες – Λαχανόκαστρο – Καλπάκι, Κακαβιά – Χάνι Δελβινάκι – Καλπάκι και Κακαβιά – Κρυονέρι – Παλαιόκαστρο, προς διάρρηξη της στενωπού της Ελαίας και κατάληψη των Ιωαννίνων.
Στην 51η Μεραρχία Πεζικού “Σιέννα”, να περάσει τη συνοριακή γραμμή μεταξύ των ορέων Τσαμαντά και Σαρακίνας, να προελάσει δια των δύο φαλαγγών της επί των κατευθύνσεων Πόβλα – Κεραμίτσα – Βροσίνα και Κότσικα -Φιλιάτες – Παραπόταμος και αφού καταλάβει τον κάτω ρου του Καλαμά να προωθηθεί με όλες της τις δυνάμεις δια της αμαξιτής οδού προς Ιωάννινα
Στη Μεραρχία Ιππικού, να προελάσει στον παραλιακό άξονα Κονίσπολη – Ηγουμενίτσα – Πρέβεζα για να καλύπτει από τα δυτικά το σώμα στρατού, ενεργούσα με την πρώτη φάλαγγα επί της κατευθύνσεως Κονίσπολη – Σαγιάδα – Ηγουμενίτσα – Πάργα, με τη δεύτερη επί της κατευθύνσεως Καλαμάς – Μαργαρίτη – Φιλιππιάδα και με την τρίτη επί της κατευθύνσεως Φιλιππιάδα – Άρτα.
Στην 131 Τεθωρακισμένη Μεραρχία “Κενταύρων” μείον, να συγκεντρωθεί στην περιοχή Τεπελένι αποτελούσα την εφεδρεία του XXVου Σώματος Στρατού Τσαμουριάς, υπό δέσμευση στην περιοχή του της Ανώτατης Ιταλικής Διοικήσεως στην Αλβανία
Σχέδια Γενικού Στρατηγείου
Για την περιοχή της Ηπείρου ίσχυαν στις 27-10-40 τα ακόλουθα σχέδια:
Το σχέδιο ΙΒα που πρόβλεπε την άμυνα από την VIIIη Μεραρχία Πεζικού στη γραμμή Καλαμάς – Ελαία – Γκαμήλα – Σμόλικας (τοποθεσία ΙΒα στη ζώνη της). Μία από τις βασικές προϋποθέσεις για την εφαρμογή αυτού του σχεδίου ήταν η επιτυχία της επιστρατεύσεως, συγκεντρώσεως και έγκαιρης προωθήσεως των μονάδων στην τοποθεσία.
Διαβάστε περισσότερα: https://appelaios.com/2022/10/26/%cf%84%ce%bf-%ce%ad%cf%80%ce%bf%cf%82-%cf%84%cf%89%ce%bd-%ce%b5%ce%bb%ce%bb%ce%ae%ce%bd%cf%89%ce%bd/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου