Τζον Χόκσγουορθ: Ο άνθρωπος που έσωσε την Αθήνα στα Δεκεμβριανά

 

Ο Κρίστοφερ Γούντχαουζ, γνωστός κατά τη διάρκεια της Κατοχής στους ελληνικούς αντάρτικους στρατούς κάθε πολιτικής απόχρωσης ως «Συνταγματάρχης Κρις», ήταν ο ουσιαστικότερος σύνδεσμος των Βρετανών με την ελληνική Aντίσταση. Γενναίος πολεμιστής ο ίδιος, που πέρασε την Κατοχή στο βουνό, ικανότατος οργανωτής και φανατικός φιλέλληνας μέχρι το τέλος της ζωής του, έγραψε αργότερα κάποια από τις τα πιο σημαντικά ιστορικά κείμενα για την εποχή. Στο βιβλίο του «Ο Αγώνας για την Ελλάδα, 1941-1949» έχει μια φράση που θα παραξενέψει τη συντριπτική πλειονότητα των συμπολιτών που θεωρούν ότι είναι ενήμεροι σχετικά με τον ελληνικό Εμφύλιο: «Εχει αναπτυχθεί ένας μύθος, ότι ο Στρατηγός Σκόμπι έσωσε την Αθήνα, τον Δεκέμβριο του 1944. Μα η αλήθεια είναι ότι παραλίγο να τη χάσει. Η Αθήνα σώθηκε από τον Στρατηγό Τζον Χόκσκγουορθ». Εχω κάνει το τεστ πολλές φορές. Οταν τυχαίνει να βρεθώ σε συζητήσεις με ανθρώπους που μου λένε πόσο τους ενδιαφέρει ο Εμφύλιος και πώς παρακολουθούν συστηματικά τη σχετική βιβλιογραφία, ρωτάω: «Ποιος ήταν ο Τζον Χόκσγουορθ;». Ελάχιστοι αναφέρουν, όχι με πολλή σιγουριά, ότι ήταν ένας από τους αξιωματικούς της βρετανικής αποστολής μετά την Απελευθέρωση. Αλλά κανείς δεν ξέρει τον ρόλο του. Κανείς, δηλαδή, εκτός από μερικούς εξειδικευμένους στρατιωτικούς ιστορικούς που έχουν ασχοληθεί με εκείνη την περίοδο. Ο βασικότερος λόγος για την αυτήν την άγνοια είναι ότι οι μεγαλύτεροι διαφημιστές των άθλων των στρατιωτικών ηγετών είναι κατά κανόνα οι ίδιοι. Ο Τσόρτσιλ είπε μετά τον πόλεμο την περίφημη φράση: «Είμαι βέβαιος ότι Ιστορία θα μου φερθεί καλά, γιατί πρόκειται να τη γράψω εγώ», πράγμα που έκανε στο μνημειώδες πολύτομο έργο του για την ιστορία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Και, τηρουμένων των αναλογιών, το ίδιο έκανε και ο Σκόμπι. Ο ηγέτης των συμμαχικών δυνάμεων που έφτασαν στην Ελλάδα με την Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας υπό τον Γεώργιο Παπανδρέου, στα μέσα του Οκτωβρίου του 1944, όταν την εγκατέλειψαν οι δυνάμεις των Ναζί –όχι επειδή «ηττήθηκαν από τον ΕΛΑΣ», όπως θέλει η πιο ακραία εκδοχή της αριστερής προπαγάνδας, αλλά υποχωρώντας αυτοβούλως για να μην εγκλωβισθούν από τον Κόκκινο Στρατό στα Βαλκάνια– αφιέρωσε μεγάλο μέρος της ζωής του στο να διαφημίζει τον εαυτό του. Πάνω από όλα εξήρε τον ρόλο του στο σημαντικότερο στρατιωτικό γεγονός της θητείας του, τη Μάχη της Αθήνας, γενικότερα γνωστή ως «Δεκεμβριανά». Μάλιστα φρόντισε και για την έκδοση της βιογραφίας του. Ο τίτλος είναι ενδεικτικός των προθέσεών του: «Σκόμπι, ο Ηρωας της Ελλάδας». Στις δεκαετίες που ακολούθησαν, η ελληνική επίσημη ιστοριογραφία εξήρε τον ρόλο των ελλήνων μαχητών, και αντίστοιχα, αργότερα, η κομμουνιστική, των ηγετών της δικής της πλευράς, ενώ η ξένη, όταν ασχολούνταν, αρκούνταν στον Σκόμπι. Στον άνθρωπο που, κατά τον Γούντχαουζ, έσωσε την Αθήνα, αντιθέτως, δεν δόθηκε ποτέ η ευκαιρία να γράψει ή να πει μια κουβέντα. Για τούτο υπήρχε ένας πολύ σοβαρότερος λόγος, πέρα από τη φυσική του σεμνότητα. Λίγες εβδομάδες μετά τη λήξη του πολέμου, ο Τζον Χόκσγουορθ ήταν νεκρός. Το μοναχοπαίδι του, επίσης με το όνομα Τζον, έγινε σπουδαίος τηλεοπτικός παραγωγός –μεταξύ άλλων, έκανε τη φημισμένη διασκευή των ιστορικών του Σέρλοκ Χολμς– αλλά δεν ασχολήθηκε ποτέ με την υστεροφημία του πατέρα του, ίσως γιατί δεν άκουσε ποτέ από τον ίδιο τις αφηγήσεις της Μάχης της Αθήνας, θέμα που ο Τύπος στην Αγγλία δεν πρόβαλε, λόγων πολιτικών ισορροπιών. Ο εγγονός του γεννήθηκε αφού είχε πεθάνει ο παππούς και δεν έμαθε καν για την Αθήνα. Αυτό το διαπίστωσα από τα παιδιά του, τα δισέγγονα του στρατηγού, τα οποία εντόπισα εξαντλώντας όλους τους «Χόκσγουορθ» από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αυτά άκουσαν από εμένα για πρώτη φορά, άναυδα, για τον καίριο ρόλο που έπαιξε ο προπάππος τους στη νεότερη ελληνική ιστορία. «Το μόνο που ξέραμε για τον “Τζίντζερ”, όπως ήταν το παρατσούκλι του λόγω των πυρόξανθων μαλλιών του», μου είπε η ευγενέστατη Κλερ Χόκσγουορθ όταν της μίλησα, «ήταν ότι είχε υπάρξει στρατηγός και πολέμησε στον πόλεμο. Τίποτε άλλο». Υστερα από παράκλησή μου, όμως, η Κλερ επισκέφθηκε το παλιό εξοχικό σπίτι της οικογένειας στο Κάμπερλαντ, και βρήκε σε κάποιο πατάρι τις οικογενειακές φωτογραφίες που είχε την καλοσύνη να μου στείλει. Εδώ δημοσιεύονται για πρώτη φορά. 

Διαβάστε περισσότερα:  https://www.protagon.gr/apopseis/editorial/tzon-xoksgouorth-o-anthrwpos-pou-eswse-tin-athina-sta-dekemvriana-44343064148