#Mars,#NASA,#space,
Ι. ΓΕΩΛΟΓΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ
[Επί 47 πλέον χρόνια μελετούμε συστηματικά τον Πλανήτη Άρη από κοντά.
Δεν αναφέρομαι φυσικά στα πρώτα έντεκα διερευνητικά χρόνια (1965-1976)…
Και σ’ όλες αυτές τις δεκατίες ένα ήταν και είναι ΤΟ ΕΡΩΤΗΜΑ:
ΕΙΧΕ ΠΟΤΕ Ο ΑΡΗΣ ΖΩΗ;
Έστω για μιά σύντομη περίοδο στην αρχή του;
Αυτή και επόμενη λοιπόν ανάρτηση
παρουσιάζουν τι ακριβώς έχουμε μάθει μέχρι τώρα.]
Είναι πλέον δεδομένο κι άριστα τεκμηριωμένο, ότι όλοι οι Πλανήτες του Ηλιακού Συστήματος μοιράζονται τα ίδια χημικά στοιχεία, που βλέπουμε να φιγουράρουν στον Περιοδικό Πίνακα των Στοιχείων.
Κανένας δεν έμεινε παραπονεμένος…
Μπορεί φυσικά τα ελαφρύτερα των στοιχείων να γίνονται αφθονότερα καθώς απομακρυνόμαστε από τον Ήλιο, αλλά κανένα χημικό στοιχείο δεν λείπει από κανέναν Πλανήτη.
Το θέμα όμως είναι ότι τα χημικά στοιχεία συνδυάζονται (αντιδρούν) μεταξύ τους και παράγουν πληθώρα νέων χημικών ενώσεων, που στην γεωλογία καλύπτονται από το γενικό όρο «πετρώματα».
Αρκεί να υπάρχουν οι προϋποθέσεις και οι συνθήκες γι’ αυτό.
Στην Γη λοιπόν συναντούμε πάνω από 6000 διαφορετικά πετρώματα!
Καθόλου παράξενο, αν αναλογιστούμε το πόσο ενεργός είναι ακόμη ο Πλανήτης μας.
Αυτά ανήκουν βασικά στις κατηγορίες των οξειδίων (SiO2-διοξείδιο του πυριτίου, ή άμμος) και των αλάτων (GaCO3-ανθρακικό ασβέστιο, ασβεστόλιθοι, μάρμαρα).
Φυσικά κατά τις χημικές αντιδράσεις μεταξύ των χημ στοιχείων στην Γη μπορούν να παραχθούν και οξέα και βάσεις, αλλά αυτά αντιδρούν ξανά μεταξύ τους και δίνουν άλατα. Τα οξείδια επίσης τα διακρίνουμε σε όξινα (οξείδια αμετάλλων) και βασικά (οξείδια μετάλλων), αλλ’ αυτά αντιδρώντας πρακτικά ακαριαία με το πανταχού παρόν νερό καταλήγουν σε οξέα και βάσεις που με την σειρά τους αντιδρούν μεταξύ τους.
Αλλά δεν είναι σκοπός μας εδώ να αναφερθούμε αναλυτικά σε τέτοιες λεπτομέρειες…
Πενήντα επτά (57) διαφορετικές διεργασίες έχουμε βρει εδώ στην Γη, που έδωσαν αυτά τα 6000+ διαφορετικά πετρώματα.
Από την πρώτη στιγμή η σημαντική μάζα της Γης έδωσε έναν Πλανήτη εξαιρετικά ενεργό, μέχρι κι ακραία βίαιο, όπως θα δούμε αργότερα.
Έντονη ηφαιστειότητα, που την βλέπουμε ακόμη γύρω μας…
Ενεργός στερεός φλοιός, με τεκτονική πλακών κι έντονη σεισμικότητα…
Και φυσικά άφθονο ηλιακό φως, να πυροδοτεί πλήθος χημικών αντιδράσεων…
Τ’ αναφέρουμε όλ’ αυτά, διότι οι χημικές αντιδράσεις δεν μπορούν να προχωρήσουν χωρίς την απαραίτητη ενέργεια. Ήταν λοιπόν εξ αρχής ένας Θερμός Κόσμος η Γη…
Στα θερμά νερά των Ωκεανών της, γύρω από τις αναρίθμητες θερμές πηγές, γύρω από τα ηφαίστεια, τα χημικά στοιχεία κι οι χημικές ενώσεις αναδιατάσσονταν, κι ακόμη αναδιατάσσονται, διαρκώς…
Και πάνω σ’ αυτήν την αφθονία των χημικών ενώσεων «πάτησε» η ζωή για να εμφανιστεί!
Κάποια στιγμή λοιπόν εμφανίστηκαν τα φυτά… η πρώτη μορφή της ζωής.
Αλλά γιατί πρώτα τα φυτά;
Δίοτι είναι η μόνη μορφή ζωής που τρέφεται από ανόργανα υλικά.
Τα φυτά τα λέμε «αυτότροφα», κι αυτός είναι ο σκοπός τους:
Η μετατροπή της ανόργανης ύλης σε οργανική!
Ώστε απ’ αυτά να τραφούν πρώτα τα φυτοφάγα ζώα και μετά τα σαρκοφάγα και παμφάγα.
Δεν είναι σκοπός τους η απορρόφηση του διοξειδίου του άνθακος από την ατμόσφαιρα. Αυτό είναι ένα από τα τραγικότερα λάθη, που μας μαθαίνουν!
Η απορρόφηση του CO2 είναι μιά εντελώς περιθωριακή διεργασία, στην πορεία της μετατροπής της ανόργανης ύλης σε οργανική!
Το διοξείδιο του άνθρακος ως όξινο οξείδιο (όξινος ανυδρίτης) αντιδρά “ακαριαία κι εν ψυχρώ” με το νερό και καταλήγει να δώσει την πληθώρα των ανθρακικών ορυκτών που βλέπουμε σήμερα.
Το νερό το είχε απομακρύνει από την αρχέγονη ατμόσφαιρα, πολύ πριν εμφανιστούν τα φυτά.
Ακόμη και σήμερα το CO2 απομακρύνεται από την ατμόσφαιρα από τους ωκεανούς. Τα φυτά παίζουν έναν εντελώς περιθοριακό ρόλο σ’ αυτό. Άλλη είναι η αποστολή τους.
Με την εμφάνιση της ζωής ένας νέος μηχανισμός αναδιατάξεως των χημικών ενώσεων εμφανίζεται…
Κι ο Άρης;
Φυσικά κανένα χημικό στοιχείο δεν λείπει απ’ αυτόν. Απλώς όντας μιάμιση φορά μακρύτερα από τον Ήλιο είναι κάπως φτωχότερος σε βαριά χημικά στοιχεία συγκριτικά με την Γη.
Η μάζα του όμως είναι πολύ μικρή… μόλις το 10,7 % της Γήινης…
Μέχρι τώρα λοιπόν, από την φασματοσκοπική έρευνα από τροχιάς αλλά κι από τις αποστολές στην επιφάνειά του έχουμε εντοπίσει μόλις 161 ορυκτά!!!
Κοινά φυσικά με τα της Γης.
Σοκαριστικό νούμερο…
Τόσο λίγα;…
Και μόνο 20 από τις 57 εδώ στην Γη, διεργασίες παραγωγής πετρωμάτων εντοπίζουμε εκεί…
Έχουμε όμως εντοπιστεί όλα τα πετρώματα; Κάποια στα βάθη του σίγουρα όχι!
Αλλά πόσα να είναι αυτά;
Ακόμη κι αν δώσουμε το γενναιόδωρο νούμερο των 300 (διπλάσια απ’ τα ήδη γνωστά), η διαφορά με την Γη είναι παντελώς αποκαρδιωτική…
Γιατί όμως αυτή η διαφορά;
Όλα ξεκινούν από την μάζα και την θέση.
Η πολύ μικρή του μάζα δεν είχε την δυναμική να συντηρήσει μακροχρόνια γεωδυναμική δραστηριότητα.
Τα μαθηματικά μοντέλα που διαθέτουμε για τον αρχέγονο Άρη (τα πρώτα 500 εκατ χρόνια) όντως μας λένε ότι πρέπει τότε να είχε λιθοσφαιρικές πλάκες όπως και η Γη σήμερα στον στερεό του φλοιό μ’ αντίστοιχη σεισμική και ηφαιστειακή δραστηριότητα.
Αλλά αυτά είναι μοντέλα! Και σήμερα τίποτε δεν παρατηρούμε, που να παραπέμπει σ’ αρχέγονη τεκτονική δραστηριότητα, με πιθανή εξαίρεση τα Όρη της Φλέγρας, πάνω από την Έξαρση των Ηλυσίων.
Μοιάζει αυτή η οροσειρά, από βορρά προς νότο, με τα Ουράλια, ή τ’ Απαλάχια.
Αλλά «μοιάζει»… δεν είμαστε απολύτως σίγουροι… αν δεν πάμε να τα μελετήσουμε επί τόπου δεν μπορούμε να ξέρουμε!
Όλα τ’ άλλα βουνά στον Άρη είναι είτε ηφαιστειακοί κώνοι, είτε αποθέσεις από μετεωρικές εκσκαφές, όπως τα Όρη του Ελλησπόντου, στο δυτικό χείλος της Λεκάνης της Ελλάδος.
Αλλά ακόμη κι αν λοιπόν αποδειχθεί ότι όντως είχε τεκτονική δραστηριότητα τα πρώτα αυτά 500 εκατ χρόνια, αυτή μετά έσβησε… η μικρή μάζα δεν μπορούσε να την συντηρήσει… και με το σβήσιμό της χάθηκαν και οι αντίστοιχοι μηχανισμοί παραγωγής ορυκτών!
Ο Άρης επιπλέον ήταν ανέκαθεν ένας ψυχρός Κόσμος…
Μιλάμε σήμερα για το «θερμό παρελθόν του Πλανήτη» και δημιουργούμε παρεξήγηση! Εννοούμαι ότι το περιβάλλον του ήταν απλώς λίγο θερμότερο απ’ ότι τώρα!
Ποτέ δεν ήταν ο Άρης κάποιος τροπικός παράδεισος!…
Ακόμη και στα καλύτερά του, με μιάν ατμόσφαιρα που ίσως έφθασε την πίεση των 800 mbar για λίγο (μάλλον γύρω στα 600 mbar κυμαίνονταν) ο αρχέγονος Βόρειος Ωκεανός ήταν γεμάτος παγόβουνα ακόμη και το κατακαλόκαιρο μέχρι σχεδόν και τις νότιες ακτές του.
Δύο τεράστια παγετώδη πολικά καλύμματα κυριαρχούσαν στα δυό του άκρα…
Τον δε χειμώνα;… Συμπαγής κι αδιαπέραστος πάγος παντού, με πιθανή εξαίρεση την νότια ακτή της σηνερινής Χρυσής Πεδιάδας και την σημερινή νότια ακτή της πεδιάδας ανάμεσα στα Ηλύσια και τα Νότια Υψίπεδα (Πεδιάδα των Μεσογείων), όπου ίσως ο πάγος να μην ήταν συμπαγής.
Τα ίδια και στην μεγάλη Θάλασσα της Ελλάδος στο Νότιο Ημισφαίριο και την μικρότερη Θάλασσα της Αργυρής.
Πάγος παντού και δριμύ ψύχος.
Και το ψυχρό νερό έχει εντελώς άλλη συμπεριφορά στην προώθηση χημικών αντιδράσεων ουσιών διαλυμένων σ’ αυτό.
Αλλά και η χαμηλή ένταση της ηλιακής ακτινοβολίας εκεί, δεν προωθούσε ποικιλία χημικών αντιδράσεων… πολύ λίγες είναι αυτές που προχωρούν «ακαριαία και εν ψυχρώ» όπως λέμε.
Αβυσσαλέα λοιπόν η διαφορά των δύο Πλανητών, όσον αφορά το ανόργανο υπόβαθρο…
6000+ έναντι ούτε κάν 500!!!
Αυτό από μόνο του σκιαγραφεί μιά πολύ ζοφερή εικόνα σ’ ότι αφορά το ενδεχόμενο αναπτύξεως ζωής εκεί…
Έστω και «στιγμιαία»…
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου