Konstantinos Triantaphyllidis
Η μονοφυλετική αναπαραγωγή είναι ευρέως διαδεδομένη στα χαμηλότερα σπονδυλωτά, π.χ. ερπετά, αμφίβια και ορισμένα είδη ψαριών, αλλά όχι στα θηλαστικά. Σε αυτά η αναπαραγωγή γίνεται σεξουαλικά. Το ερώτημα είναι γιατί στα θηλαστικά η αναπαραγωγική διαδικασία είναι διφυλετική; Έχουν προταθεί διάφοροι λόγοι, π.χ. ότι με την επιμειξία του γενετικού υλικού των δύο φύλων και τις χιλιάδες συνδυασμούς που δημιουργούνται κατά τη μειωτική διαδικασία, δηλ. τον σχηματισμό των γαμετών, προκύπτουν εκατομμύρια νέοι συνδυασμοί γονιδίων που επιτρέπουν τα θηλαστικά να επιβιώσουν σε μεταβαλλόμενα περιβάλλοντα. Κινέζοι ερευνητές*, που εργάζονται στην Ακαδημία Επιστημών, προσπάθησαν να επιτύχουν μονοφυλετική αναπαραγωγή σε ποντίκια. Πράγματι κατάφεραν να παράγουν υγιείς απογόνους από δύο μητέρες. Ποντίκια από δύο μπαμπάδες επίσης γεννήθηκαν, αλλά επιβίωσαν μόνο για μερικές ημέρες.Κατά τους συγγραφείς, στα θηλαστικά σταματά η λειτουργία ορισμένων μητρικών ή πατρικών γονιδίων κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης της γεννητικής γραμμής μέσω ενός μηχανισμού που ονομάζεται γονιδιωματική αποτύπωση. Οπότε, οι απόγονοι που δεν λαμβάνουν γενετικό υλικό τόσο από τη μητέρα όσο και από τον πατέρα τους ενδέχεται να παρουσιάσουν αναπτυξιακές ανωμαλίες ή να μην είναι βιώσιμοι.
Οι Κινέζοι ερευνητές για να παράγουν υγιείς απογόνους από δύο θηλυκά άτομα (μητέρες), χρησιμοποίησαν απλοειδή εμβρυϊκά βλαστοκύτταρα, τα οποία περιείχαν το ήμισυ του κανονικού αριθμού χρωμοσωμάτων και DNA από έναν μόνο γονέα. ΄Επειτα, οι ερευνητές δημιούργησαν απογόνους με δύο μητέρες διαγράφοντας τρεις περιοχές αποτύπωσης του γονιδιώματος από απλοειδή βλαστοκύτταρα που περιείχαν DΝΑ θηλυκού γονέα και τα έβαζαν σε ωάρια από άλλο θηλυκό ποντίκι. Παρήγαγαν 29 ζώντες ποντικούς από 210 έμβρυα. Τα ποντίκια ήταν φυσιολογικά, έζησαν μέχρι την ενηλικίωση και είχαν μωρά δικά τους.
Τα επεξεργασμένα παρθενογενετικά απλοειδή εμβρυϊκά βλαστικά κύτταρα εμφάνιζαν υπομεθυλίωση DNA παρόμοια με εκείνη των αρχέγονων γεννητικών κυττάρων. Μέσω μιας καθορισμένης διαδικασίας ελήφθησαν ζωντανοί απόγονοι. Μάλιστα η αποσιώπηση αφορούσε μόνο 3 περιοχές του γενετικού υλικού. Αντίθετα, η αποσιώπηση ακόμη και 7 περιοχών του γενετικού υλικού σε ανδρογενετικά απλοειδή βλαστοκύτταρα επέτρεψε την παραγωγή ζωντανών μονοφυλετικών (δύο ανδρών) ποντικών, που πέθαναν όμως αμέσως μετά τη γέννηση.
Συμπέρασμα. Οι Κινέζοι επιστήμονες γράφουν, ως φαίνεται, από την αρχή τους κανόνες της αναπαραγωγής, καθιστώντας τον ρόλο των ανδρών – σε πρώτη φάση – στην τεκνοποίηση περιττό. Δεν είναι συνεπώς παράδοξο πως μερικοί μελλοντολόγοι προβλέπουν πως σε 20 χρόνια, με κατάλληλη διαφήμιση, ο κλασικός τρόπος αναπαραγωγής θα θεωρείται παλιομοδίτικος. Σε μια τέτοια περίπτωση ο σεξουαλικός τρόπος αναπαραγωγής θα θεωρείται διασκέδαση και η αναπαραγωγή ως μια διαδικασία που γίνεται καλύτερα στο εργαστήριο.
*Βιβλιογραφία. Zhi-Kun Li, Le-Yun Wang, Li-Bin Wang, Gui-Hai Feng, Xue-Wei Yuan, Chao Liu, Kai Xu, Yu-Huan Li, Hai-Feng Wan, Ying Zhang, Yu-Fei Li, Xin Li, Wei Li, Qi Zhou, Bao-Yang Hu. Generation of Bimaternal and Bipaternal Mice from Hypomethylated Haploid ESCs with Imprinting Region Deletions. Cell Stem Cell, 11/10/2018.
