Παρόλο που επίσημα η Άνοιξη αρχίζει το τελευταίο δεκαήμερο του Μαρτίου (στις 20-21 Μαρτίου) με την άφιξη του Ήλιου στο «εαρινό ισημερινό σημείο» της τροχιάς του, εν τούτοις ολόκληρος ο Μάρτης λογίζεται ως ανοιξιάτικος μήνας μαζί με τον Απρίλιο και τον Μάιο. Λόγω της εαρινής ισημερίας, λοιπόν, στο ρωμαϊκό ημερολόγιο ο Μάρτης είχε την πρωτοκαθεδρία, με την Πρωτοχρονιά να γιορτάζεται την 1η Μαρτίου (Καλένδες Μαρτίου). Την ημέρα εκείνη η «εσπερία δύσις» του Ταύρου, όταν δηλαδή ο αστερισμός του Ταύρου έδυε μαζί με τον Ήλιο, σήμαινε την αρχή του νέου έτους και οι Εστιάδες ιέρειες άναβαν νέα ιερή φωτιά στον ναό της Εστίας, στην αγορά της Ρώμης. Την Πρωτοχρονιά γιορτάζονταν επίσης και τα Ματρονάλια, προς τιμή την θεάς Ήρας και μητέρας του Άρη, καθώς και τα γενέθλια του ίδιου του Άρη προς τιμήν του οποίου ο μυθικός Ρωμύλος έδωσε στον Μάρτιο το όνομα του πατέρα του και γενάρχη των Ρωμαίων, του Άρη (Mars).
Ο Μάρτης για τους αρχαίους Έλληνες συνέπιπτε με τα τέλη του μηνός Ανθεστηρίων και τις αρχές του Ελαφηβολιώνος. Ήταν ο μήνας που γιόρταζε η Δήλος τον «μουσηγέτη θεό της», ενώ γιορτάζονταν επίσης και ο Διόνυσος των Ελευθερών, μιας μικρής κωμόπολης στα σύνορα Αττικής και Βοιωτίας. Αργότερα οι πολυήμερες γιορτές των «Διονυσίων εν άστει» στην Αθήνα ξεπέρασαν σε μεγαλείο όλες τις άλλες παρόμοιες γιορτές της περιφέρειας. Με τα Διονύσια συνδέθηκαν επίσης και τα Ασκληπιεία με θυσίες προς τιμήν του Ασκληπιού. Με τα Διονύσια συνδέεται επίσης και η πρώτη εμφάνιση των δραματικών αγώνων όπου διαγωνίζονταν τρεις τραγικοί ποιητές με μία τετραλογία και πέντε κωμικοί με μια κωμωδία ο καθένας.
Στη δημώδη παράδοση ο λαός μας έχει δώσει στον Μάρτη διάφορες ονομασίες που σχετίζονται κυρίως με τις ασταθείς καιρικές συνθήκες που επικρατούν στη διάρκειά του. Γι’ αυτό είναι γνωστός ως Κλαψομάρτης, αλλά και Πεντάγνωμος: «Ο Μάρτης ο Πεντάγνωμος, πέντε φορές εχιόνισε και πάλι το μετάνιωσε πως δεν εξαναχιόνισε» και «Μάρτης, γδάρτης και κακός παλουκοκαύτης» και «Κάλιο Μάρτης στις γωνιές, παρά Μάρτης στις αυλές». Παρόλα αυτά ο Μάρτης θεωρείται ο καταλληλότερος μήνας για φύτεμα δένδρων και γι’ αυτό ονομάζεται και Φυτευτής, ενώ λόγω της γιορτής του Ευαγγελισμού ονομάζεται και Βαγγελιώτης. Τον Μάρτη πάντως ξεκινάει και η Άνοιξη, γι’ αυτό «από Μαρτιού καλοκαιριά, κι απ’ Αύγουστο χειμώνας».
Ένα από τα πιο διαδεδομένα έθιμα, που προέρχεται από την αρχαιότητα, είναι και η τοποθέτηση από τις μανάδες την 1η Μαρτίου ενός μικρού βραχιολιού από άσπρο και κόκκινο νήμα («Μάρτης») στο χέρι των παιδιών τους για να μην τα μαυρίσει ο ήλιος. Ενώ κατάλοιπο της αρχαιότητας είναι και το έθιμο που ήθελε τις ανύπαντρες κοπέλες να βάζουν των Αγίων Θεοδώρων κόλλυβα κάτω από το προσκέφαλό τους για να τους φανερώσουν τον άντρα που θα έπαιρναν. Αλλά ο Μάρτης περιλαμβάνει επίσης και μέρος της νηστείας της τεσσαρακοστής: «Δεν λείπει ο Μάρτης από την Σαρακοστή», όπως χαρακτηριστικά λέγεται.
Διονύσης Π. Σιμόπουλος, «Οι Μήνες Μάρτιος και Απρίλιος», Γεωτρόπιο Ελευθεροτυπίας, Τεύχος 463 (28 Φεβρουαρίου 2009)
Ο Μάρτης για τους αρχαίους Έλληνες συνέπιπτε με τα τέλη του μηνός Ανθεστηρίων και τις αρχές του Ελαφηβολιώνος. Ήταν ο μήνας που γιόρταζε η Δήλος τον «μουσηγέτη θεό της», ενώ γιορτάζονταν επίσης και ο Διόνυσος των Ελευθερών, μιας μικρής κωμόπολης στα σύνορα Αττικής και Βοιωτίας. Αργότερα οι πολυήμερες γιορτές των «Διονυσίων εν άστει» στην Αθήνα ξεπέρασαν σε μεγαλείο όλες τις άλλες παρόμοιες γιορτές της περιφέρειας. Με τα Διονύσια συνδέθηκαν επίσης και τα Ασκληπιεία με θυσίες προς τιμήν του Ασκληπιού. Με τα Διονύσια συνδέεται επίσης και η πρώτη εμφάνιση των δραματικών αγώνων όπου διαγωνίζονταν τρεις τραγικοί ποιητές με μία τετραλογία και πέντε κωμικοί με μια κωμωδία ο καθένας.
Στη δημώδη παράδοση ο λαός μας έχει δώσει στον Μάρτη διάφορες ονομασίες που σχετίζονται κυρίως με τις ασταθείς καιρικές συνθήκες που επικρατούν στη διάρκειά του. Γι’ αυτό είναι γνωστός ως Κλαψομάρτης, αλλά και Πεντάγνωμος: «Ο Μάρτης ο Πεντάγνωμος, πέντε φορές εχιόνισε και πάλι το μετάνιωσε πως δεν εξαναχιόνισε» και «Μάρτης, γδάρτης και κακός παλουκοκαύτης» και «Κάλιο Μάρτης στις γωνιές, παρά Μάρτης στις αυλές». Παρόλα αυτά ο Μάρτης θεωρείται ο καταλληλότερος μήνας για φύτεμα δένδρων και γι’ αυτό ονομάζεται και Φυτευτής, ενώ λόγω της γιορτής του Ευαγγελισμού ονομάζεται και Βαγγελιώτης. Τον Μάρτη πάντως ξεκινάει και η Άνοιξη, γι’ αυτό «από Μαρτιού καλοκαιριά, κι απ’ Αύγουστο χειμώνας».
Ένα από τα πιο διαδεδομένα έθιμα, που προέρχεται από την αρχαιότητα, είναι και η τοποθέτηση από τις μανάδες την 1η Μαρτίου ενός μικρού βραχιολιού από άσπρο και κόκκινο νήμα («Μάρτης») στο χέρι των παιδιών τους για να μην τα μαυρίσει ο ήλιος. Ενώ κατάλοιπο της αρχαιότητας είναι και το έθιμο που ήθελε τις ανύπαντρες κοπέλες να βάζουν των Αγίων Θεοδώρων κόλλυβα κάτω από το προσκέφαλό τους για να τους φανερώσουν τον άντρα που θα έπαιρναν. Αλλά ο Μάρτης περιλαμβάνει επίσης και μέρος της νηστείας της τεσσαρακοστής: «Δεν λείπει ο Μάρτης από την Σαρακοστή», όπως χαρακτηριστικά λέγεται.
Διονύσης Π. Σιμόπουλος, «Οι Μήνες Μάρτιος και Απρίλιος», Γεωτρόπιο Ελευθεροτυπίας, Τεύχος 463 (28 Φεβρουαρίου 2009)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου